Canh chua bông điên điển cá Linh

Vào những mùa nước nổi tháng 7 , Tháng 8 âm lịch ở các tỉnh Hậu Giang, Tiền Giang, Đồng Tháp,... bông điên điển lại nở vàng rực các con sông, con rạnh. Đây cũng là thời điểm mưa ngây rả rích trên những cánh đồng, lũ bắt đầu dâng thì cũng bắt đầu mùa cá linh. Cá từ thượng nguồn sông Tiền, sông Hậu trên lên đồng để đẻ.

Cá linh lúc này nhỏ bằng mút đũa, gọi là cá linh non. Cá linh thuộc dòng dõi cá trắng, thân nhỏ, vảy nhuyễn và mềm. Cá còn non ngọt thịt, hầu như không có xương, béo. Cầm đôi đũa tre, gắp con cá linh khỏi tô canh chua đủ sắc vàng, xanh, đỏ, ... chấm vào đĩa nước mắm đồng dầm ớt hiểm, đưa lên miệng mới thấm thía hết hương vị quê nhà. Nước mắm đồng cũng được ủ từ mùa cá linh trước đó.
Nếu chết, cá linh rất mau sình, vì vậy mọi người thường tranh thủ ngồi ngay bờ sông dùng tay móc hầu cá luôn. Trên đường về, sẵn tiện tấp vào mấy bụi điên điển hái về nấu canh chua.
Bông điên điển giòn thơm, thịt cá linh mềm béo ngậy trắng đầy nồi canh chua bốc khói, là nguồn đạm đồi dào mà giá rẻ của người nông dân đồng bằng Sông Cửu Long. Cá nhiều ăn không hết người dân ở đầu nguồn sông Cửu Long lại chế biến thành món cá khô, mắm để ăn dần quanh năm.

Cá Linh

Loài cá được thứ người ta nhắc đến đầu tiên khi nói tới đặc sản mùa nước lũ. Những con cá vảy sáng lấp lánh béo ngầy ngậy này đi liền với nhiều món ăn không thể bỏ qua.

Điên điển, hẹ nước

Ai về miền Tây mùa nước nổi, chèo thuyền dọc mé sông sẽ thấy điên điển vàng rực, sáng cả một khúc sông , loài bông hoang dại này góp mặt trong nhiều món ăn vùng sông nước, trong đó không thể thiếu sự kết hợp với cá linh để cho ra món canh chua ngon lành. Điên điển còn có thể dùng bóp xổi chấm kèm cá, mắm kho cũng rất ngon, vị nhân nhẩn hanh hao của điên điển là thứ vị tạo cảm giác dễ ghền, vô cùng lạ lẫm.
Gắp một con cá linh kèm với vài bông điên điển, chấm vào chén nước mắm nguyên chất có đam vài trái ớt đưa vào miệng nhai chậm rãi. Vị béo của các hòa với vị ngọt, giòn đặc trưng của bông điên điển, vị cay the nhưng không nồng của ớt thấm vào vị giác... và thêm một miếng cơm nóng có chan và muống canh chua, lùa một hơi... bạn sẽ cảm nhận được hương vị tuyệt vời và khó quên của quê hươn vùng lũ.
Món ăn làm từ cá linh rất phong phú, đậm đà hương vị miền Tây. Khi nấu, cá không cần đánh vảy, lấy mật, chỉ cần ngâm nước muối cho sạch nhớt là nấu được rồi.
Cá linh kho có nhiều loại: kho khô với hành, tiêu, tốp mỡ (nhớ kho bằng nồi đất hoặc tộ để cá không bị hôi ơ). Kho nước với mía lau hoặc nước dừa tươi.
Mía lau chẻ mỏng xếp dưới đáy nồi, xếp cá linh lên trên (cá đã ướp tiêu, bột ngọt, nước mắm vừa mặn, không bỏ đường vì mía đã ngọt rồi) để lửa riu riu cho thấm cá, không nên thò đũa vào trở sẽ làm nát cá.
Nếu kho nước dừa thì sau khi kho cá đã thấm gia vị, đổ nước dừa tươi vào. Thịt cá ngọt thơm, bùi như cá nục. Cá kho ăn với cơm nóng gạo đầu mùa rất hao cơm.
Lẩu chua cá linh: Nước trong lẩu đã được dầm me non, nêm nếm đường, bột ngọt, ớt cho vừa ăn, vặn lửa cao ngọn cho nước sôi, bỏ cá linh vào trước, vớt ra rồi mới cho bông điên điển, bông súng, rau ôm, ngò gai vào. Canh chua cá linh ăn với cơm hoặc bún, nhớ phải có dĩa nước mắm trong dầm ớt hiểm.
Cá linh non lăn bột chiên cuốn bánh tráng là món ăn thôn dã mộc mạc nhưng cũng có thể sánh với các món đặc sản “quí tộc” như tôm lăn bột, ếch lăn bột…
Thật vậy! Cá linh non lăn bột có vị rất riêng khiến người ăn khó quên. Món này phải ăn ngay sau khi chiên mới đảm bảo độ dòn, ngọt.
Lẩu mắm cá linh: Từ thành phố Hồ Chí Minh xuống các tỉnh miền Tây, dọc theo Quốc lộ 1, ta thường thấy những bảng quảng cáo sặc sỡ gọi mời: “Đặc sản lẩu mắm”. Nếu đi miền Tây vào mùa cá linh (từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch) thì nên ghé vào ăn lẩu mắm để thưởng thức hương hoa của vùng sông nước vào mùa lũ. “Ăn mắm thắm về lâu”.
Đúng vậy! Lẩu mắm là món đặc sản quê hương, dù xa xứ bao lâu, hương vị của nó vẫn khó phai nhạt trong khẩu vị của người Việt.
Lẩu mắm được nấu từ mắm cá linh và cá linh tươi. Lẩu mắm thì không thể nào thiếu 2 loại làm cho ngọt mắm là cà nâu và nấm rơm. Rau vườn thì có: điên điển (một loại bông vẫn tươi vàng trong mưa lũ, trang trí cho cảnh vật nông thôn bớt phần ảm đạm, có vị ngọt và dòn), bông súng cũng là loại rau của vùng Đồng Tháp Mười, thêm vào đó có rau dừa, rau ngổ, kèo nèo, đọt sộp, đọt lụa, rau ghém gồm có bắp chuối và thân chuối non xắt nhuyễn trộn rau thơm…
Ở thành phố không có rau vườn người ra dùng: giá, xà lách, cải chua, rau muống chẻ…
Cuối tháng 10 âm lịch, lũ rút dần, con cá linh đã già, đầu có sạn, thân có nhiều xương, vảy cá cứng hơn. Bông điên điển cũng kết trái, thế là tàn một mùa hoa, hết mùa cá hội.
Tuy nhiên, con cá linh và bông điên điển từ lâu đã là món ăn thân thiết của người miền Tây vào mùa mưa. Ngày nay, các món ăn này cũng thường được thực khách lựa chọn trong thực đơn của các nhà hàng sang trọng trong thành phố.